Het is een vraag waar de meeste mensen liever niet over willen nadenken: hoe wil dat mijn naasten mijn uitvaart regelen? En hoe regel ik mijn toekomstige nalatenschap? Zie het voorbereiden van je toekomstige nalatenschap als een cadeau voor je dierbaren. Je vermogen kun je niet meenemen, want je laatste pyjama heeft geen zakken. Maar voor je nabestaanden is het heel fijn om te weten dat jij alles goed hebt geregeld en hoe je dat hebt gedaan.
Nadenken over de dood blijft onnodig een taboe
Praten over de dood is voor velen nog steeds een beladen onderwerp. Zeker als de eindstreep van het leven in zicht komt. Er zijn maar weinig mensen die over het onderwerp ‘nalatenschap’ durven te praten met hun kinderen. Maar telkens weer merk ik dat het zeer waardevol is als ik dit proces mag begeleiden.
Als je één ding meeneemt uit dit artikel dan hoop ik dat je ziet hoe belangrijk het is om een keer stil te staan bij ‘na je dood’. Door helderheid over je wensen te geven en duidelijke afspraken te maken, laat je jouw naasten misschien wel de meest kostbare erfenis na: harmonie en saamhorigheid in de familie.
Samen zoveel mogelijk voluit eigen-zinnig leven en regie nemen op een afscheid, daar help ik graag mee. Dit artikel is een eerste aanzet met aandacht voor evenwicht tussen juridische, financiële en persoonlijke kwesties.
Voorbereiden van een nalatenschap is maatwerk
Iedereen is uniek en heeft een eigen verhaal. Hoe je jouw nalatenschap het beste kunt regelen is voor iedereen anders en heeft te maken met allerlei
- juridische zaken (komt je nalatenschap bij de juiste mensen terecht?)
- fiscale zaken (betalen je erfgenamen niet te veel erfbelasting?) en
- persoonlijke zaken (wordt je uitvaart helemaal naar wens uitgevoerd?)
Het belang van tijdige voorbereiding
Het grootste cadeau dat je jezelf en je naasten kunt geven is duidelijkheid en harmonie in de familie. Door keuzes te maken en je overwegingen te bespreken, voorkomt veel gedoe later. Steeds meer eindigt de afwikkeling van een nalatenschap helaas in ruzie bij de kist. Ik zeg regelmatig: bij een overlijden wordt nog een stukje liefde verrekend.
Geen testament, dan geldt het wettelijk erfrecht
Het is een misvatting om te denken dat het wettelijk erfrecht volstaat als er relatief weinig vermogen is en dat een testament niet nodig is. Een goed testament is hét middel om je persoonlijke, financiële en juridische zaken goed te regelen en je naasten te beschermen. Een testament biedt controle, zekerheid en zorgt ervoor dat jouw laatste wensen worden gerespecteerd. Kijk regelmatig, bijvoorbeeld elke 5 jaar of je testament nog actueel is. En eerder als je op een kruispunt in je leven bent aangekomen, zoals een ziekte, een nieuwe relatie of de geboorte van een kind.
Je wensen staan centraal
In een testament bepaal je hoe jouw nalatenschap wordt verdeeld. Zonder testament bepaalt de wet wie de erfgenamen zijn en hoe jouw vermogen tussen die erfgenamen wordt verdeeld. Ik zie in de praktijk dat dit niet altijd aansluit bij persoonlijke voorkeuren. Denk aan een legaat dat je wilt nalaten aan een goede vriend of vriendin. Of je wilt iets nalaten aan een goed doel waar je een warm hart voor hebt. De wet voorziet hier niet in, maar een testament kun je maken zoals je wilt.
Voorkomen van conflicten
Een duidelijk testament voorkomt misverstanden of ruzies tussen nabestaanden. Als er geen testament is, kunnen erfgenamen het oneens zijn over de afwikkeling van de nalatenschap. Alle erfgenamen samen moeten dan daarmee aan de slag. Vaak neemt iemand het voortouw, maar vooraf een executeur benoemen die voortvarend aan het werk kan, zorgt voor helderheid en rust. Dit kan de partner zijn, een kind of een vriend die dicht bij de familie staat. Verwacht je gedoe of wil je anderen er niet mee belasten, dan is het wellicht beter om een professional als executeur te benoemen.
Ik beschrijf hieronder vijf punten waarin een testament van grote toevoegde waarde kan zijn.
Goede zorg voor partner en kinderen
Met een testament kun je ervoor zorgen dat je partner en kinderen financieel verzorgd achterblijven. Denk bijvoorbeeld aan het vruchtgebruik van een woning die van jou is, maar niet van je partner. Of minderjarige kinderen waarvoor je een voogd wil benoemen (al kan dat ook in het gezagsregister). En bijvoorbeeld het regelen van testamentair bewind over het vermogen van minderjarige kinderen tot de leeftijd van 25 jaar. Veel ouders vinden de leeftijd van 18 jaar te jong om zelfstandig over een relatief groot vermogen te kunnen beschikken.
Besparing van erfbelasting
Ik hoor in mijn praktijk dat het betalen van erfbelasting als onrechtvaardig wordt ervaren. Met een goed testament kun je (zeker bij het overlijden van de eerste ouder) de erfbelasting sturen. Dat leidt vaak tot aanzienlijke besparingen in de te betalen erfbelasting. Denk bijvoorbeeld aan het opnemen van een opvullegaat of vruchtgebruik. Maar ook door te schenken tijdens het leven, verlaag je de fiscale druk in de erfbelasting.
Bijzondere situaties
Een testament is extra belangrijk als je een samengesteld gezin hebt. Maar ook als je samenwoont met een partner, want dan ben je geen erfgenaam van elkaar, tenzij je dat regelt in een testament. En wil je bijvoorbeeld een gift aan een goed doel geven na je overlijden, dan kan dat alleen in een testament.. En ben je ondernemer? Dan is een goed testament essentieel. Niet alleen voor je familie, maar ook voor de continuïteit van de onderneming.
